Lactose intolerantie: wanneer zuivelproducten irritatie veroorzaken
Talloze mensen weten hoe het voelt: het rommelt in de buik na een glaasje melk, een cappuccino of een potje yoghurt. En daarna volgen meteen buikpijn, winderigheid of diarree. Deze klachten worden mogelijk veroorzaakt door lactose intolerantie.
Op deze pagina wordt dieper ingegaan op:
- Wat is lactose intolerantie?
- Wat is lactose en waar zit het in?
- Normale situatie wanneer je geen lactasetekort hebt
- Wat gebeurt er precies bij een lactasetekort?
- Oorzaken van een lactasetekort en lactose intolerantie
- Hoe vaak komt het voor?
- Voornaamste symptomen van lactose intolerantie
- Kan je je laten testen op lactose intolerantie? Hoe stel je de diagnose?
- Lactose intolerantie bij baby’s en kinderen
- Beste behandelingen: wat kan je zelf doen en laten doen?
Wat is lactose intolerantie?
Lactose intolerantie is één van de meest voorkomende voedselintoleranties in de Westerse wereld. Tot 30% van de bevolking lijdt eraan (en in andere regio’s in de wereld ligt dat percentage zelfs hoger). Lactose intolerantie is het gevolg van een lactasetekort en zorgt meestal voor spijsverteringsproblemen na het consumeren van voeding die lactose bevat, zoals kaas en andere zuivelproducten. Daarom heeft men het ook vaak over ‘zuivelintolerantie’.
Wat is lactose en waar zit het in?
Lactose is de suiker in melk en zuivelproducten. Het wordt ook wel eens melksuiker genoemd en kan alleen verteerd worden door het enzym lactase, een eiwit dat in de dunne darm aangemaakt wordt. Lactose zit onder andere in:
- Zuivelproducten zoals melk, kaas, yoghurt, boter en slagroom
- Dessert, ijs, gebak, koekjes en chocolade
- Brood en koffiekoeken zoals croissants en chocoladebroodjes
- Bepaalde kant-en-klaar gerechten en frisdranken
- Bouillonblokjes en soep
- Worst
- Sauzen
Daarnaast zijn er ook bepaalde medicijnen waar er lactose in zit. Dat gaat om kleine hoeveelheden, maar het kan zeker geen kwaad om het aan je apotheker te vermelden.
Normale situatie wanneer je geen lactasetekort hebt
Heb je voldoende lactase-enzymen? Dan gaat alles z’n gewone gangetje. Het enzym lactase knipt lactose in kleine stukjes, glucose en galactose, voedingsstoffen die de dunne darm kan opnemen.
Wat gebeurt er precies bij een lactasetekort?
Het lichaam kan lactose alleen verwerken als het lichaamseigen verteringsenzym lactase het in de dunne darm omzet in de voedingsstoffen glucose en galactose. Lactose intolerante mensen beschikken echter niet over (voldoende) lactase enzymen. En als er geen of te weinig lactase aanwezig is, wordt lactose onvoldoende afgebroken en kan het niet worden opgenomen via de dunne darm.
Dat zorgt voor problemen in het darmkanaal. De lactose komt in haar geheel, dus onverteerd, in de dikke darm terecht. Hier gaan de bacteriën in de dikke darm, ook wel de darmflora genoemd, op reageren. Ze gaan de lactose afbreken en ‘vergisten’, echter hierbij maken ze gas aan. Dat verstoort het evenwicht in de darmflora, en dit kan leiden tot maag- en darmklachten.
Oorzaken van een lactasetekort en lactose intolerantie
Lactose intolerantie kan verschillende oorzaken hebben:
- Genetisch bepaalde of primaire lactose intolerantie zorgt ervoor dat lactose minder goed wordt afgebroken naarmate men ouder wordt. Volwassenen hebben dus vaker problemen met zuivelproducten.
- Secundaire lactose intolerantie wordt veroorzaakt door een beschadigd darmslijmvlies, bijvoorbeeld door medicatie of een ziekte. In tegenstelling tot de genetisch vorm geneest secundaire lactose intolerantie gewoonlijk vanzelf wanneer de darmen weer naar behoren functioneren.
- Congenitale lactasedeficiëntie is een aandoening waarbij iemand vanaf de geboorte geen of zeer weinig lactase kan aanmaken. Het is erg zeldzaam, maar gaat wel gepaard met een levenslange intolerantie voor lactose.
Hoe vaak komt het voor?
Heeft je lichaam het moeilijk om melk, kaas en andere zuivelproducten te verteren? Je bent niet de enige. Naar schatting is 70% van de wereldbevolking in meer of mindere mate lactose intolerant. Best wel veel, niet? En hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je met een intolerantie te kampen krijgt, want je vermogen om lactase aan te maken neemt steeds af.
Wist je trouwens dat lactose intolerantie erfelijk bepaald is en dus genetische kenmerken met zich meedraagt? In Noord-Europa en het Midden-Oosten, landen waar er vroeger al een hoge melkconsumptie was, komt lactose intolerantie minder vaak voor. Bij mensen van Aziatische of Afrikaanse origine, waarbij voorouders in bepaalde regio’s minder melkconsumptie kenden, loopt de intolerantiegraad al snel op tot 90%.
Voornaamste symptomen van lactose intolerantie
Lactose intolerantie is doorgaans niet gevaarlijk, maar het brengt wel enkele vervelende symptomen met zich mee. Ben je lactose intolerant en eet je iets te veel voeding die lactose bevat? Dan kunnen zo’n anderhalf tot twee uur later onaangename klachten optreden:
- Buikpijn en darmkrampen
- Opgezette buik en opgeblazen gevoel
- Winderigheid en diarree
- Misselijkheid en overgeven
- Uitzonderlijk kan een lactose intolerantie ook gepaard gaan met andere symptomen zoals vermoeidheid en gewichtstoename
Merk wel op dat lactose intolerantie geen allergie is. Het mag niet verward worden met een koemelkallergie, een zeldzame allergie waarbij de kleinste hoeveelheid lactose al een zware allergische reactie teweeg kan brengen. Op onze pagina over voedselintoleranties lees je meer over de verschillen tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie.
Kan je je laten testen op lactose intolerantie? Hoe stel je de diagnose?
Heb je steeds last van je maag en darmen na het eten van voeding zoals verse kaas, chocolade en croissants? Dan is de kans erg groot dat je lactose intolerant bent. Er bestaat geen test op voedselintolerantie in het algemeen, maar je huisarts of apotheek kan je wel verder helpen om te bepalen of je al dan niet met een lactose intolerantie te maken hebt.
Volgende testen kunnen helpen bij het stellen van de diagnose:
- Een vraaggesprek en medische historie van je familie.
- Eliminatie-provocatietest, waarbij je vier tot zes weken een eliminatiedieet volgt en geen producten met lactose eet. Geen klachten? Dan mag je de producten opnieuw in je dieet brengen en kan je gaan checken of de symptomen terugkomen.
- Ontlastingstest, waarbij de zuurtegraad van je stoelgang gemeten wordt. Hoe zuurder de ontlasting, hoe hoger de kans dat je lactose intolerant bent.
- Bloedsuikertest, een test waarbij het glucosegehalte in je bloed na de inname van lactose gemeten wordt. Heb je geen problemen om lactose te verteren? Dan zullen er suikerdeeltjes (melksuiker) in je bloed verschijnen. Zijn die er niet of amper, dan ben je waarschijnlijk in meer of mindere mate lactose intolerant.
- Genetische test die lactose intolerantie kan vaststellen via het wangslijm.
- Een waterstoftest, ook wel de lactose-blaastest genoemd, die in het ziekenhuis afgenomen wordt. Na de inname van een vloeistof die lactose bevat, moet je op verschillende momenten in buisjes ademen. Zo wordt getest of je waterstof uitademt, een bijproduct van darmflora die lactose verteren, en dus een zeer betrouwbare indicator van lactose intolerantie.
Het is erg cruciaal om de juiste diagnose te stellen bij lactose intolerantie, dus vraag zeker een test of advies bij je huisarts of apotheker. Er zijn immers aandoeningen die gelijkaardige symptomen hebben, denk maar het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) of koemelkallergie.
Lactose intolerantie bij baby’s en kinderen
Ook baby’s en jonge kinderen kunnen lactose intolerant worden, maar met een kans van 1 tot 3 procent blijft het een zeldzaam fenomeen. Meestal lijden baby’s slechts aan een tijdelijke intolerantie. Dit kan bijvoorbeeld wanneer hun darmkanaal nog niet voldoende ontwikkeld is of wanneer er de darmen na een langdurige darminfectie tijdelijk beschadigd wordt. Een blijvende intolerantie komt gewoonlijk pas voor tussen de leeftijd van vijf en twintig jaar.
Is er toch een vermoeden van een lactose intolerantie bij je baby of kind? Dan onderzoek je best de achterliggende oorzaak, en of het echt om een intolerantie gaat, want de symptomen kunnen ook afkomstig zijn van een koemelkallergie of gepaard gaan met immuunziektes zoals coeliakie of de ziekte van Crohn, waardoor er tijdelijk lactose intolerantie kan ontstaan.
Beste behandelingen: wat kan je zelf doen en laten doen?
Je bent lactose intolerant, wat nu? Je zal waarschijnlijk wat aanpassingen aan je levensstijl moeten doen. Maar dat hoeft niet het einde van de wereld zijn. Een lactosevrij dieet en voedingssupplementen zoals lactase pillen, die gaan namelijk hand in hand. Zo kan je alsnog kan genieten van je favoriete producten met lactose. Dat wordt zelfs aangeraden, want zuivelproducten bevatten tal van essentiële mineralen en vitaminen voor je lichaam.
Lactosevrij dieet
Wanneer je ontdekt dat je het slachtoffer bent van lactose intolerantie, wordt jou in de eerste plaats aangeraden om een dieet te volgen op basis van lactosevrij eten. Dat doe je steeds in overleg met een diëtist, want zelf experimenteren met voeding kan een negatieve impact hebben op je lichaam. Zeker wanneer je plots alles met lactose begint te schrappen! Dat wordt veelal afgeraden, want zuivel bevat belangrijk stoffen: vitamine B2; vitamine B12; en calcium, dat essentieel is voor je botten en tanden en botontkalking (ook wel osteoporose genoemd) op latere leeftijd voorkomt.
Samen met je diëtist ga je na hoe gevoelig jouw lichaam is aan lactose en hoeveel je dagelijks kan innemen, want dat ligt voor iedereen anders. Op basis daarvan stel je een gepast dieet op, waarbij op zoek gegaan wordt naar gepaste vervangers: sojamelk, rijstmelk en amandelmelk zijn hier enkele voorbeelden van.
Medicatie bij lactose intolerantie?
Het goede nieuws? Als je een lactasetekort hebt, dan kan een voedingssupplement op basis van lactase compenseren. Dit is een belangrijk hulpmiddel, waardoor je meer levenskwaliteit krijgt en er tevens voor zorgt dat je lichaam alle essentiële mineralen en voedingsstoffen binnenkrijgt. Je neemt het vlak voor de maaltijd en kan zo naar hartenlust eten wat je wil!
Hier vind je twee voedingssupplementen die kunnen helpen bij lactose intolerantie:
- Lactase supplementen , waardoor je lichaam zonder problemen lactose kan verwerken en je zorgeloos opnieuw kan genieten van je favoriete zuivelproducten zoals kaas, melk, desserts en chocolade.
- Calciumsupplementen, voor moest je lichaam met een calciumtekort lopen te kampen. Bij een dagelijkse behoefte van 1000 mg calcium neem je best Calcium-D Forte EG, terwijl bij een dagelijkse behoefte van 500 mg neem je beter Calcium-D EG.
