Melatonine, het hormoon dat ons naar bed roept

Ons lichaam heeft een interne biologische klok. Die klok zorgt er onder meer voor dat we binnen een tijdsspanne van 24u afwisselen tussen wakker zijn en slapen.

Daarvoor is het daglicht erg bepalend. Een normaal bioritme loopt dan ook min of meer gelijk met het opgaan en het ondergaan van de zon. Of het dag of nacht is, wordt door onze hersenen geregistreerd en via het hormoon melatonine doorheen de bloedbaan getransporteerd.

Niet iedereen heeft echter hetzelfde bioritme. Bovendien kan dat bioritme serieus door elkaar gehaald worden wanneer je een jetlag hebt of wanneer je bijvoorbeeld ’s nachts werkt. Ontdek in het vervolg van deze tekst alles over dit hormoon dat zo belangrijk is voor onze slaap.

• Melatonine: het hormoon dat nodig is om te slapen
• Wat gebeurt er in het geval van een verstoord bioritme of een jetlag?
• Wat als de natuurlijke aanmaak van melatonine verstoord is?
• Neem melatonine op het juiste moment

Ons bioritme regelt ingenieus wanneer we wakker zijn en wanneer het tijd is om te gaan slapen. Daarbij stemt het af op het daglicht. Wanneer het donker wordt, maken onze hersenen in de pijnappelklier melatonine aan. Dit hormoon geeft een signaal aan je lichaam dat het tijd is om te gaan slapen. De aanmaak begint ’s avonds, stijgt ’s nachts en neemt in de vroege ochtend weer af. Omdat er dan geen melatonine meer wordt aangemaakt, krijgt het lichaam een signaal dat het mag ontwaken. 

Op die manier creëert melatonine de ideale omstandigheden voor het lichaam om in slaap te vallen, waardoor je beter gaat slapen. Het bakent dus de tijdspanne af waartussen er moet geslapen worden.

Wanneer we bijvoorbeeld naar een andere tijdzone vliegen, heeft onze biologische klok wat tijd nodig om aan te passen. Er wordt immers nog melatonine aangemaakt op momenten waarop het lichaam gewoon was dat te doen. Dat verklaart het fenomeen van de jetlag, waar heel wat reizigers wellicht ervaringen mee hebben.

Wanneer je je in een andere tijdzone bevindt, voel je je de eerste dagen overdag moe, maar word je ’s avonds weer klaarwakker. 

Ook wie bijvoorbeeld nachtwerk doet en bijgevolg overdag moet slapen, kan moeite hebben met het omschakelen van de biologische klok. 

Verder is het ook zo dat de pieken en dalen van een biologische klok kunnen verschillen van mens tot mens. Dat verklaart het verschil tussen ochtend- en avondmensen. Ochtendmensen beleven hun meest alerte uren ’s morgens. Avondmensen voelen vermoeidheid pas veel later op de avond en het duurt voor hen tot een stuk in de ochtend vooraleer ze echt wakker zijn.

Het ritme van de maatschappij loopt echter niet gelijk met het ritme van die avondmensen. Een echte nachtuil die vroeg moet beginnen aan zijn job, kan al snel met slaaptekort te kampen krijgen. 

Ook blauw licht van onze smartphone, televisie of computerscherm kan de aanmaak van melatonine verstoren. Ons lichaam verwart het blauwe licht met daglicht, waardoor de aanmaak van melatonine verhinderd wordt en we moeilijker inslapen.

Je schermtijd beperken tot een minimum en dat zeker een uur voor je gaat slapen, is daarom aan te raden.

Een melatoninesupplement valt in België onder de geneesmiddelen en is niet altijd zomaar te verkrijgen. Bovendien is het belangrijk dat de juiste dosering bepaald wordt door een arts. Raadpleeg dus zeker een arts wanneer je last hebt van een jetlag of in shiften werkt en daardoor slaapproblemen ondervindt. 

Bij gebruik van melatonine kunnen soms bijwerkingen optreden, zoals hoofdpijn, slaperigheid overdag, prikkelbaarheid, … Daarom is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de juiste dosis.

Melatonine geeft voornamelijk een signaal aan het lichaam dat het stilaan in slaapstand mag gaan. Het moment waarop je melatonine inneemt is dan ook niet onbelangrijk. Heel wat tabletten bevatten melatonine, maar een groot deel daarvan wordt na inname door het lichaam afgebroken waardoor het weinig of geen effect heeft.